Phần chương trình học

1.     Giới thiệu
Gồm các phần :
a.     Giới thiệu Pascal
b.     Giới thiệu chương trình
c.      Hướng dẫn phần học
d.     Hướng dẫn các phần còn lại
e.      Tài liệu tham khảo

2.     Lập trình với Pascal

Bao gồm 12 chương
- Chương đầu nhằm giúp bạn làm quen với giao diện và các chức năng menu của Pascal. Bạn dùng chuột hay bàn phím để di chuyển các chức năng trong các menu, chương trình sẽ cho hiện ra hướng dẫn của nó. Các chương còn lại đều bao gồm 3 phần : lý thuyết, các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập (riêng chương 2 không có bài tập).
- Khi vào mỗi chương bạn sẽ thấy một Menu gồm các phần : Lý thuyết, Trắc nghiệm, Bài tập1, Bài tập 2.... Bạn dùng các phím mũi tên hay chuột di chuyển để xem các đề bài cùng các thuật toán hướng dẫn. Muốn chọn một mục, bạn nhấn Enter hay nhấp đôi chuột vào nó. Muốn chạy một bài tập nhấn F9

a.     Lý thuyết
- Bạn dùng bàn phím hoặc chuột (dùng thanh cuộn) để di chuyển trang
- Nhấn Enter để xem mục lục và chọn tựa, chương trình sẽ di chuyển đến vị trí phần đó
- Nhấn F7 để nhập nội dung cần tìm kiếm, chương trình sẽ di chuyển đến vị trí xuất hiện của nó
- Nhấn F5 để tìm kiếm từ đó ở vị trí tiếp theo
- Dùng chuột nhấp vào <<< hoặc >>> để chuyển bài

b.     Câu hỏi trắc nghiệm
- Dùng bàn phím hay dùng chuột để di chuyển và chọn câu trả lời
- Chương trình có tính thời gian, bạn có thể quy định thời gian trong phần “Lựa chọn” ở Menu chính

c.      Bài tập
Trước tiên bạn cần chọn chế độ làm bài
- Văn bản trắng : Khởi tạo một văn bản trắng, bạn có thể làm bài một cách tự do tuỳ ý theo cách bạn hay cách của chương trình
- Có sẵn các lệnh cơ bản : Cũng như văn bản trắng nhưng chương trình sẽ gõ sẵn cho bạn các câu lệnh câu bản
- Có hướng dẫn đầy đủ nhất :  Chương trình sẽ gõ sẵn các câu lệnh đơn giản, các câu lệnh còn lại chương trình hiển thị dòng hướng dẫn tiếng Việt để giúp bạn làm những dòng đó. Điều đó cũng có nghĩa là bạn phải làm theo cách của chương trình; các chức năng chèn dòng, xoá dòng sẽ bị vô hiệu hoá
- Xem máy trình diễn : Nếu bạn ngại làm bài tập, hãy chọn chức năng này máy sẽ trình diễn cho bạn xem.
 - Xem lời giải bài tập : Cho bạn xem toàn bộ bài giải để bạn tham khảo và sửa chữa theo ý thích
- Đọc nội dung từ file đã lưu : Nếu bạn đã làm bài và đã lưu trước đó, muốn gọi lại nó bạn hãy chọn chức năng này, nếu máy kiểm tra bạn chưa lưu bài đó lần nào thì chức năng này sẽ bị vô hiệu hoá

     Sau khi chọn, chương trình sẽ hiện ra màn hình soạn thảo có giao diện khá giống của Pascal. Bạn làm bài một cách bình thường, các chức năng soạn thảo đều giống với Pascal. Tuy nhiên lưu ý thêm một số điểm
- Nhấn F1 để nhận sự giúp đỡ về các phím
- Nhấn F2 để lưu, chương trình sẽ tự động lưu file với tên và đường dẫn mặc định
- Nhấn F3 để tạo mới
- Nhấn F4 để sửa dòng đó
- Nhấn F5 để xem đề bài
- Nhấn F9 để biên dịch chương trình, trong quá trình biên dịch nếu phát hiện lỗi chương trình sẽ cho hiện thông báo giống với Pascal nhưng với nội dung bằng tiếng Việt, điều này rất thuận lợi cho những bạn mới bắt đầu học Pascal. Muốn có sự giúp đỡ chi tiết hơn hãy nhấn F1
- Nhấn Ctrl-F9 để chạy chương trình
- Muốn tra cách sử dụng của một thủ tục bạn di chuyển con trỏ tới từ đó và nhấn Ctrl-F1.

3. Công cụ

a.     Tìm kiếm
Phần này giúp bạn tìm kiếm những bài tập có nội dung mà bạn nhập vào :
- Dùng các phím di chuyển hoặc chuột (click vào thanh cuộn) để di chuyển
- Nhấn Enter hoặc nhấp đôi chuột để làm bài tập đó
- Nhấn F5 hoặc click vào chức năng “Lựa chọn” ở dòng cuối để lựa phạm vi các chương tìm kiếm
- Nhấn F7  hoặc click vào chức năng “Tìm” ở dòng cuối. Gõ nội dung mà bạn cần tìm và cho chương trình tìm kiếm (nhập rỗng nếu muốn liệt kê tất cả các bài trong các chương đã đánh dấu). Chương trình sẽ liệt kê ra danh sách các bài có nội dung bạn cần tìm
- Nhấn F9 để chạy chương trình

b.     Lựa chọn
Lựa chọn một số thông số trong chương trình. Các thông số này sẽ  được tự động lưu mỗi khi chương trình thoát
- Bạn gõ các số bình thường. Nếu vượt quá giới hạn, chương trình sẽ tự động sửa
- Dùng tab hoặc click chuột để di chuyển giữa các ô

c.      Kết quả học tập
Cho phép bạn kiểm tra kết quả học tập của bạn (xem điểm trắc nghiệm, các bài tập đã làm)

d.     Từ điển các thủ tục và lỗi biên dịch
Bao gồm hơn 200 thủ tục và gần 200 lỗi khi biên dịch của Pascal.
Cách sử dụng :
- Bạn gõ từ hoặc dùng các phím mũi tên, PgUp, PgDn hoặc chuột (thanh cuộn) để di chuyển. Enter hay nhấp đôi chuột để chọn
- Nhấn F5 để chọn các UNIT bạn muốn liệt kê
- Nhấn F7 và nhập nội dung cần tìm. Chương trình sẽ liệt kê tất cả các từ có nội dung mà bạn cần tìm trong đó
- Nhấn F9 để chạy trực tiếp ví dụ của hàm đó
- Muốn tra một từ trong cửa sổ giải nghĩa bạn chỉ cần nhấp đôi vào từ đó
- Muốn tra lỗi bạn phải gõ một số gồm 3 chữ số (VD : 009, 089, 125)

e.      Các vấn đề khác
Bao gồm các thông tin khác về Pascal như : bảng mã kí tự, bảng màu âm thanh, unit...

4. Trò chơi

Gồm 4 trò chơi mang tính chất giải trí và học tập

a.     Trắc nghiệm hàm
Dựa trên bộ từ điển thủ tục, chương trình sẽ tạo ra các câu hỏi trắc nghiệm ngẫu nhiên.

b.     Trắc nghiệm tổng hợp
Các câu trắc nghiệm từ lấy ngẫu nhiên từ tất cả các chương. Do đó bạn phải học xong tất cả khi chọn phần này

c.      Trò chơi ô chữ
Chương trình sẽ xây dựng một ô chữ ngẫu nhiên dựa vào tên của các thủ tục. Với mỗi dòng bạn đều nhận được hướng dẫn mô tả thủ tục đó. Nhiệm vụ của bạn là phải hoàn tất ô chữ trong một thời gian nhất định.
- Nếu bạn bí một ô nào đó hãy nhấn F5 để được trợ giúp (tuy nhiên chương trình sẽ trừ đi một khoảng thời gian khá lớn).
- Nhấn F7 để chịu thua, chương trình sẽ bật mí cho bạn toàn bộ ô chữ

d.     Trò chơi đoán chữ
Tương tự chương trình “Chiếc nón kì diệu” :
- Chương trình sẽ cho hiện ra một ô chữ. Nội dung của ô chữ là tên của một thủ tục trong Pascal
- Bạn lần lượt quay để lấy một con số. Bạn sẽ được số điểm tương ứng với con số đó nếu bạn trả lời đúng chữ cái có trong ô chữ. Ngược lại bạn bị trừ đi phân nửa số diểm ứng với con số đó
- Nhiệm vụ của bạn là phải hoàn tất ô chữ trong một thời gian quy định.  

5.    Một số chương trình mẫu
Giới thiệu 10 chương trình mẫu do tác giả viết bằng Pascal để giải quyết một số vấn đề bạn mắc phải trong khi lập trình, các chương trình khác mang tính chất giải trí và học tập. Với mỗi chương trình khi chọn, chương trình sẽ cho hiển thị một hộp thoại hỏi bạn có muốn xem giới thiệu hay không
- Chọn “Có” nếu bạn muốn xem giới thiệu (giới thiệu, hướng dẫn cách viết, hướng dẫn nâng cấp)
- Chọn “Không” nếu bạn muốn chạy chương trình đó ngay
- Chọn “Bỏ” nếu bạn muốn quay lại với Menu chính

a.     Cách tạo Menu
Hướng dẫn các cách cơ bản để tạo một Menu

b.     Chương trình trắc nghiệm
Chương trình trắc nghiệm đơn giản với nhiều chức năng như : đọc câu hỏi từ file, tính thời gian, câu hỏi lấy ngẫu nhiên

c.      Cách sử dụng chuột
Hướng dẫn cách gọi và sử dụng chuột trong Pascal (dùng UNIT drivers có sẵn trong Pascal). Cách viết vô cùng ngắn gọn

d.     Trò chơi xếp số
Trò chơi có 4x4 ô vuông. Có 15 số từ 1..15 được sắp xếp ngẫu nhiên trong 15 ô, còn lại 1 ô trống. Bạn phải di chuyển các con số sao cho các số được sắp theo thứ tự tăng dần. Chương trình cho phép tạo bảng với kích thước bất kì

e.      Chương trình soạn thảo văn bản
Chương trình soạn thảo với các chức năng cơ bản của một trình soạn thảo thông thường

f.       Tiếng Việt trong đồ hoạ
Thông thường bạn không thể viết được tiếng Việt trong đồ hoạ mặc dù đã gọi các chương trình hỗ trợ tiếng Việt như VRD hay TBK, chương trình này sẽ giúp bạn khắc phục vấn đề đó

g.     Chương trình Karaoke
Chương trình Karaoke trong đồ hoạ với bộ font chữ Việt đẹp. Có các chức năng như : chọn bài, điều chỉnh tốc độ, âm lượng

h.     Vẽ đồ thị các hàm số
Chương trình vẽ được các hàm số thông thường. Có các chức năng như : di chuyển đồ thị, phóng to, thu nhỏ

i.       Trò chơi rắn nước
Có một con rắn chạy trong một khung ô vuông. Bạn phải điều khiển con rắn ăn số cục để qua vòng. Càng ăn con rắn càng dài, có nghĩa là càng lúc càng khó. Mỗi vòng có các chướng ngại vật khác nhau, mức độ càng lúc càng khó. Con rắn chết khi nó đâm vào biên, vào chướng ngại vật hay vào chính mình

j.       Trò chơi xếp hình 3
Có lẽ trò chơi này đã được thấy nhiều ở các máy trò chơi điện tử. Trò chơi lần lượt các thanh, mỗi thanh có 3 kí hiệu. Bạn được điểm nếu sắp xếp được 3 kí tự giống nhau theo đường ngang, dọc, chéo.

6. Giới thiệu phần mềm
Giới thiệu 3 phần mềm cũng do tác giả viết bằng Pascal phục vụ cho việc giải trí và học tập

a.     English by Picture :
Chương trình dạy Anh văn cho thiếu nhi bằng hình ảnh. Dựa trên bộ từ điển gồm gần 150 hình ảnh, chương trình sẽ tạo ra các trò chơi lí thú cho thiếu nhi như : chọn hình đúng, tìm chữ còn thiếu...Qua đó giúp cho thiếu nhi học từ một cách dễ dàng. Ngoài ra chương trình còn có chức năng cho người dùng sửa chữa, thêm bớt từ và hình ảnh.

b.     Trò chơi giành đất :
Đây là một chương trình trò chơi giải trí. Cách chơi trò chơi như sau :
- Trên một bảng có kích thước 10x10 ô vuông. Bạn với máy sẽ lần lượt đánh dấu vào các ô trống
- Bên nào tạo được 3 ô liền kề nhau đều được đánh dấu thì các ô đó sẽ thuộc về người đó và được đánh tiếp lượt kế
- Trò chơi đánh đến khi tất cả các ô trên bàn cờ đã được đánh dấu. Tổng kết bên nào có nhiều ô nhất thì sẽ chiến thắng
Chương trình đạt gần đến độ sâu 8 do đó nó đánh khá thông minh và hầu như rất khó thắng

c.      Vẽ đồ thị các hàm số :
Chương trình có các ưu điểm sau
- Chạy trên chế độ đồ hoạ có độ phân giải 1024x768, do đó đồ thị sẽ trông rất đẹp và không bị đứt nét. Cách sử dụng rất thuận tiện.
- Chương trình cho phép bạn di chuyển, phóng to, thu nhỏ đồ thị. Để di chuyển bạn chỉ cần nhấp và kéo chuột hoặc dùng thanh cuộn, hay bàn phím; để phóng to bạn dùng thanh cuộn hoặc bàn phím
- Chương trình hỗ trợ cho phép bạn vẽ cùng 10 hàm số một lúc.  

7. Cách sửa đổi dữ liệu của chương trình
Bạn có thể thay đổi các dữ liệu trong chương trình. Các dữ liệu của chương trình được lưu trong thư mục LESSON.
- Nếu bạn cần sửa các bài học lý thuyết, hãy tìm tập tin lythuyet.txt. Cấu trúc của các file này đều được lưu dưới dạng bình thường. Khi gọi bài học lý thuyết, chương trình sẽ tự động phân tích màu cho mỗi dòng và tìm số lượng để mục và đưa vào phần mục lục
- Nếu muốn sửa các câu hỏi trắc nghiệm, hãy tìm tập tin lythuyet.txt. Cấu trúc file khá đơn giản, bạn có thể biết được cách dễ dàng khi mở một file trắc nghiệm bất kì
- Nếu muốn thêm bớt các bài tập bạn chỉ cần thêm hãy xoá các tập tin .PAS Khi khởi động chương trình sẽ tự động tìm số lượng tập tin .PAS tương ứng với số bài tập
- Nếu muốn thay đổi nội dung, đề bài, thuật toán hướng dẫn, cách giải, hướng dẫn từng dòng, bạn chỉ cần sửa file .PAS tương ứng. Cấu trúc của các file tập tin .PAS là
     + Phần đầu là đề bài và thuật toán hướng dẫn được đặt giữa  { và }, phân cách nhau bằng dấu
     + Phần còn lại là cách giải bao gồm nhiều dòng. Muốn viết phần hướng dẫn cho mỗi dòng. Bạn chỉ cần viết phần hướng dẫn đó vào cuối dòng và đặt giữa 2 dấu { và }

Các phần khác

1.     Bộ sách “Em học lập trình Pascal”
Chương trình được viết nhằm giúp bạn tra cứu hơn 1500 bài tập trong bộ sách “Em học lập trình Pascal”. Chương trình có các ưu điểm sau :
- Chương trình có kích thước cực kì nhỏ gọn : chỉ có 460K (bao gồm chương trình đọc và tất cả các dữ liệu)
- Chương trình chạy trên môi trường DOS và có thể chạy trên các máy có cấu hình thấp
- Chương trình có hỗ trợ chức năng tìm kiếm, chỉ cần nhập nôi dung cần tìm thì máy sẽ tự động tìm và liệt kê tất cả các bài có nội dung đó

2.     Trang Web dạy học Pascal
Các phần của chương trình :
          - Lập trình với Pascal : Bao gồm 11 chương Pascal, mỗi chương gồm có Bài học lý thuyết, Câu hỏi trắc nghiệm và các Bài tập
          - Chương trình mẫu : Giới thiệu các chương trình mẫu
          - Các hàm và thủ tục : Bao gồm các hàm, thủ tục của Pascal được chia thành 6 Unit
          - Đề bài tập cơ bản
          - Các vấn đề khác : Các vấn đề khác liên quan đến Pascal
          - Phần nâng cao : Bao gồm các bài viết chuyên đề và các bàI tập nâng cao dành cho học sinh lớp chuyên

3.     Chương trình Việt hoá Pascal
Chương trình chuyển giao diện màn hình của Pascal từ tiếng Anh sang tiếng Việt gồm các mục Menu, hộp thoại, lỗi, giúp đỡ (riêng phần giúp đỡ tác giả chưa hoàn thành kịp do thời gian quá gấp và dữ liệu quá nhiều). Có 2 cách sử dụng :
- Cách 1 : bạn chỉ cần chép tất cả các file trong thư mục Demo sang thư mục chứa Pascal (chứa file TURBO.EXE). Sau đó chạy TP.BAT
- Cách 2 : có phần chuyên nghiệp hơn. Bạn chép tất cả các file trong thư mục VIET sang thư mục chứa Pascal. Chạy VIETHOA.EXE để thiết lập các phần muốn Việt hoá. Sau đó chạy file TP.BAT (Muốn quay về giao diện cũ, chạy VIETHOA.EXE và bỏ hết đánh dấu)